قیمت دیگ بخارو عوامل موثر در کیفیت

کیفیت و قیمت یک دیگ بخار به پارامترهای مختلفی بستگی دارد.  در این مقاله می کوشیم به شرح این پارامترها بپردازیم تا خریدار با آگاهی بیشتری بتواند محصول مورد نیاز خود را که قلب یک سیستم می باشد انتخاب و خریداری نماید. علاوه بر اهمیت دیگ بخار در یک سیستم تولیدی توجه به خطرات و نکات ایمنی آن بر کسی پوشیده نیست.

امروزه خوشبختانه تعداد تولیدکنندگان داخلی دیگ بخار افزایش چشم گیری داشته و این موضوع موجب ایجاد رقابت و بهبود کیفیت در تولید دیگ بخار گردیده است. اما از طرف دیگر متاسفانه موجب رقابت نا سالم و تولید محصولی با قیمت پایین و البته کیفیت پایین تر توسط برخی از تولیدکنندگان شده است. این موضوع از چند نکته سرچشمه می گیرد:

• برخی از خریداران تخصص لازم و آشنایی کافی با دیگ بخار ندارند.

• برخی از خریداران صرفا قیمت اولیه پایین را در نظر گرفته و هزینه های بسیار بیشتر ناشی از راندمان پایین دیگ و مصرف بیشتر سوخت را در نظر نمی گیرند.

• برخی از خریداران از خطرات جانی و مالی یک دیگ بخار غیر ایمن و بی کیفیت آگاهی ندارد.

با توجه به مقدمه بالا به شرح پارامترهای موثر در کیفیت و در نتیجه قیمت یک دیگ بخار می پردازیم:

    دیگ بخار استاندارد

اولین و حداقل پارامتر جهت انتخاب یک دیگ بخار،  استاندارد بودن آن است. علی الرغم اینکه استاندارد ملی دیگ های بخار به شماره ۴۲۳۱ هم اکنون اجباری می باشد باز هم شاهد تولید و  فروش دیگ های بخار غیر استاندارد و غیر ایمن با قیمت نازل هستیم. لازم به ذکر است در صورت اطلاع اداره کار و یا اداره استاندارد، کارخانه تولیدکننده و همچنین استفاده کننده از دیگ بخار غیر استاندارد توقیف و پلمپ خواهد شد.

یک دیگ بخار استاندارد باید به همراه پلاک استاندارد و دفترچه بازرسی فنی ارائه گردد این دفترچه شامل نقشه های تایید شده دیگ ، گواهی ورق ها و لوله های استفاده شده ، WPS و PQRجوشکاری ، گواهی نامه جوشکاران ، تست های حین تولید ، تست سرد و گرم دیگ و … می  باشد. (متاسفانه به دلیل برخی از کوتاهی های خواسته یا ناخواسته توسط برخی از شرکت های بازرسی اداره استاندارد ، شاهد عدم انجام صحیح و دقیق کنترل های فوق حتی در برخی از دیگ های بخار استاندارد هستیم.)

ظرفیت واقعی دیگ

یکی دیگر از عوامل موثر در کارایی و قیمت دیگ بخار ظرفیت حقیقی آن می باشد. ظرفیت دیگ بخار عبارت است از میزان تولید بخار در واحد زمان. به طور مثال یک دیگ بخار با ظرفیت ۵ تن در ساعت ، باید مقدار ۵ تن یا ۵۰۰۰ لیتر آب را در یک ساعت به بخار تبدیل نماید. متاسفانه  اداره استاندارد و استاندارد ملی ۴۲۳۱ بر روی ظرفیت واقعی دیگ و میزان سطح انتقال حرارت آن هیچ گونه نظارتی نداشته و این مورد را به سازنده واگذار نموده است! بنابراین در بسیاری از مواقع شاهد هستیم ظرفیت واقعی دیگ های بخار برخی از تولید کنندگان از ظرفیت اسمی آن بسیار پایین تر است.

(در حالت ایده آل و اصولی ظرفیت بویلر باید به گونه ای باشد تا با میزان ۲۵% خاموش بودن مشعل در واحد زمان، بخار مطابق ظرفیت مورد نظر تولید گردد به طور مثال یک دیگ بخار ۵ تن در ساعت باید با مجموعا ۴۵ دقیقه کارکرد مشعل در ساعت این میزان بخار را تولید نماید. در صورتی که  مشعل به صورت دائم کار نماید تا ظرفیت مورد نیاز تامین گردد موجب استهلاک سریع دیگ و مشعل می گردد. )

راندمان و مصرف انرژی دیگ بخار

راندمان دیگ بخار عبارت است از نسبت انرژی تولید شده توسط سیستم به انرژی  ورودی به سیستم .  هرچه راندمان یک دیگ پایین تر باشد میزان سوخت بیشتری جهت دستیابی به یک مقدار ثابت بخار مورد نیاز است. اگرچه قیمت اولیه یک دیگ بخار با راندمان بالاتر بیشتر از یک دیگ بخار با راندمات پایین است ولی با توجه به قیمت گاز یا گازوئیل ، در صورت انجام سرمایه گذاری لازم، این اختلاف قیمت به سرعت در کوتاه مدت جبران شده و بعد از آن موجب کاهش هزینه ها می گردد.

از جمله عوامل موثر در راندمان دیگ بخار ساختار و میزان سطح انتقال حرارت آن می باشد. راندمان یک دیگ بخار سوپر سه پاس واقعی با سطح انتقال حرارت کافی به ۸۵% می رسد که این میزان با نصب اکونومایزر بر روی دودکش قابل افزایش نیز می باشد.

هرچه سطح انتقال حرارت در کوره ، محفظه برگشت و  لوله های پاس دوم و سوم بیشتر باشد راندمان دیگ افزایش یافته و در نتیجه دمای گازهای خروجی از دودکش پایین تر خواهد بود.

خوشبختانه اخیرا برچسب انرژی دیگ های بخار توسط سازمان ملی استاندارد اجباری شده و در صورت اجرای صحیح و دقیق آن توسط شرکت های بازرسی نقش موثری در بهبود راندمان دیگ های بخار تولیدی خواهد داشت.

جنس و ضخامت متریال ، وزن و ابعاد دیگ بخار

جنس ورق و لوله های مصرفی در دیگ بخار در استاندارد مشخص گردیده است. ورق های مصرفی باید از نوع ورق آتشخوار DIN17155-17MN4 و لوله ها از نوع بدون درز آتش خوار و طبق استانداردDIN17175-ST35.8 باشد. متاسفانه برخی از تولیدکنندگان حتی از لوله های درز دار و غیر آتشخوار به دلیل قیمت بسیار پایین تر در تولید دیگ بخار استفاده می نمایند. حتی لوله آتشخوار طبق استاندارد و مشخصات فوق با کیفیت ها و قیمت های مختلف در بازار موجود می باشد. (به طور مثال قیمت و کیفیت لوله آتشخوار آلمانی و چینی قابل مقایسه نمی باشد.) بنابر این نظارت بر متریال و گواهی نامه های مواد مصرفی در حین تولید توسط خریدار توصیه می گردد.

علاوه بر جنس توجه به ضخامت ورق ها و لوله ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اگرچه این موارد با توجه به ظرفیت و فشار کار دیگ بخار در استاندارد مشخص گردیده است. اما باز هم شاهد کاهش ضخامت ها توسط برخی از تولیدکنندگان می باشیم تا با کاهش وزن، قیمت تمام شده خود را کاهش دهند. کاهش ضخامت های ورق ها و لوله ها علاوه بر کاهش طول عمر و مستهلک شدن سریع دیگ بخار خطرات فراوانی نیز در بر خواهد داشت. توصیه می گردد وزن و ابعاد دیگ بخار قبل از خرید توسط خریدار از فروشنده استعلام گردد.

تجهیزات دیگ بخار

بخشی چشمگیری از قیمت یک دیگ بخار را تجهیزات آن تشکیل می دهد. برخی از این تجهیزات عبارتند از مشعل، پمپ تغذیه ، کنترل کننده ها و نشان دهنده های سطح آب، پرشرسوئیچ ها ، مانومترها و ترمومترها ، شیر اصلی خروج بخار ، شیر اطمینان، شیر تغذیه ، شیر تخلیه ، شیر زیر موبری ، تابلو برق و …

کارکارد صحیح این تجهیزات کارکرد بی وقفه و ایمن یک دیگ بخار را تضمین می نماید. اما در صورتی که هر یک از این قطعات دچار مشکل گردد موجب بروز اختلال در دیگ و در نتیجه پروسه تولید می گردد. همچنین برخی از تجهیزات نقش مهمی در ایمنی دیگ دارد به طور مثال در صورتی که عملکرد شیر اطمینان دچار مشکل گردد می تواند موجب بروز انفجار و خسارات های مالی و تلفات جانی گردد.

قیمت تجهیزات مرغوب نسبت به تجهیزات غیر مرغوب حتی تا چندین برابر بیشتر می باشد که در نتیجه روی قیمت کلی دیگ نیز تاثیر چشمگیری دارد. پیشنهاد می گردد در زمان خرید  به لیست دقیق تجهیزات و مارک آن ها توجه ویژه ای مبذول گردد.

ایمنی دیگ بخار

همان طور که در موارد بالا اشاره گردید پارامترهای مختلفی در ایمنی یک دیگ بخار موثر می باشد. اهمیت ایمنی در یک دیگ بخار بر کسی پوشیده نیست. یک دیگ بخار ایمن موجب آسودگی خاطر و یک دیگ بخار غیر ایمن موجب نگرانی و بروز حادثه می گردد. انفجار یک دیگ بخار حتی می تواند موجب تخریب ساختمان ها و تلفات جانی گردد. ذکر این نکته ضروری است که اگرچه با افزایش ظرفیت دیگ بخار خطرات آن در صورت بروز حادثه افزایش می یابد اما خسارت ها و تلفات یک دیگ بخار کوچک نیز می تواند غیر قابل جبران باشد.